Gelişen teknolojik imkanlar, hem vergilerin daha etkin şekilde toplanması, hem de mükelleflerin belirli yükümlülüklerini daha kolay yerine getirebilmesini sağlamak anlamında çeşitli elektronik uygulamaların önünü açtı. Vergi idaresi, yürüyen projeler çerçevesinde vergide elektronik dönüşümün sıçrama tahtasını oluşturan uygulamalara zorunlu olarak uymak durumundadır. Tabi ki her değişim sürecinde olduğu gibi, bu durum firmalara maliyet, iş yükü ve diğer çeşitli zorluklar getirebiliyor. Ancak elektronik beyanname sistemindeki, benzeri diğer uygulamalarda da olduğu gibi, başlangıçta yaşanan problemler zamanla çözüme kavuşuyor. Örneğin nispeten yeni bir uygulama olan e-fatura, e-arşiv gibi uygulamalarda firmalar bazı problemler yaşıyor, ancak bu sorunlar sistemin veya faturalaşmanın tamamen durmasına engel olmuyor. Hatta her geçen gün sistem daha sorunsuz hale gelme yönünde ilerliyor.
Firmaların Vergi denetimine yaklaşımında artık veri analiz imkânlarının daha önemli yer tutması gerektiği aşikârdır. Yakın gelecekte hem firma bazında, hem de sektörel bazda karşılaştırılmalı incelemeler, daha detaylı transfer fiyatlandırma incelemeleri ve daha etkin karşıt inceleme süreçlerini göreceğimiz kesindir. Dolayısıyla firmaların bu yeni yaklaşıma uygun şekilde hazırlanması yararlı olacaktır.
Vergide e-dönüşüm sürecinin önümüzdeki yıllarda hızlanarak devam edeceğini öngören bazı firmalar, bünyelerinde e-dönüşüm ekipleri kurarak, sistem uzmanları, muhasebe- vergi uzmanları ve proje yöneticileri istihdam etmeye başladılar. Bu konuda temennimiz, e-arşiv, e-fatura ve e-defter uygulamalarında da mevzuat açısından gri alanların giderilmesidir. Benzer uygulamalar sadece vergi otoritesi tarafından gerçekleştirilmemektedir. Özellikle Gümrük İdaresi de işlemleri elektronik olarak uygulama konusunda ciddi projeler gerçekleştirmiştir. Yakın zamanda yürürlüğe giren Yetkilendirilmiş Yükümlü Uygulaması ile firmalar gümrük işlemlerini aracı kullanmaksızın yapmaya başlayacaklardır.
Bu sebeple firmaların sadece mali işler bölümleri değil, ithalat, ihracat operasyonlarından sorumlu bölümlerin de bilişim sistemleri kullanma, raporlama ve takip etme konusunda kendilerini geliştirmeleri ve firma içerisinde koordinasyonu artırmaları gereklidir.
Şimdi vergi ile alakalı e uygulama örneklerinden bazılarını kısaca sizin için özetleyelim.
E- Vergi Dairesi
1999 yılında başlatılan internet vergi dairesi www.gib.gov.tr uygulamaları, Türkiye’de kamu idarelerinin saydamlığı ve e-devlet uygulamaları konusunda atılan ilk ve önemli adımlardan birisini oluşturmaktadır. Bu sayede birçok işlem vergi dairesine gidilmeden e-vergide yapılabilmektedir.
E-Beyanname Uygulaması Çerçevesinde Yürütülen Çalışmalar
Bir e-devlet uygulaması olan e-beyanname uygulaması kapsamında beyanname ve bildirimler 1 Ekim 2004 tarihinden bu yana internet üzerinden alınmaktadır. Uygulamaya sekiz çeşit beyanname ile başlanılmış olup, Ocak 2015 itibariyle 41 beyanname ve bildirim, e-beyanname sisteminden alınmaktadır.
E – Özelge Otomasyon Sistemi
Mükelleflerin, vergi durumları ve vergi uygulaması bakımından tereddüde düştükleri ve açıklanmasını istedikleri hususlar hakkında Vergi Dairesi Başkanlıklarına/Defterdarlıklara yapılan başvuruların elektronik ortamda alındığı “E-Özelge Sistemi” dir. Bu sistem ile başvuru sahibine kısa zamanda doğru ve net cevap vermek, başvuruları ve cevapları bir standarda kavuşturmak, internetten yayın yoluyla şeffaflık sağlamak, mükellefin uyum maliyetini azaltmak, idarenin iş yükünü hafifletmek, bürokrasi ve kırtasiyeciliği azaltarak kaynakların verimli kullanılmasını sağlamak amaçlanmaktadır.
E-teftiş Uygulamaları
Teftişin amacı, teftişe tabi birimin, gerek asli ve mali işlemlerini, gerekse teşkilat yapısı ile insan ve maddi kaynaklarını; yerindelik/amaca uygunluk, hukuka uygunluk ve performans bakımından, risk analizleri çerçevesinde değerlendirmek, sorunların çözümü ve iyi yönetişimin başarılması konusunda idareye yardımcı olmaktır.
Yukarıda belirtilen amaçların gerçekleştirilmesine yönelik olarak elektronik teftiş (e-teftiş) uygulamalarına ağırlık verilmektedir. E-teftiş, geleneksel teftişin fonksiyonlarını elektronik ortamda gerçekleştiren, bilişim alanındaki gelişme ve yeniliklere uyum kabiliyeti yüksek, sürekli gelişen ve dinamik bir teftiş faaliyetidir.
E-teftiş ile geleneksel teftişlerde yapılabilenden çok daha fazla işlem, çok daha hızlı bir şekilde teftiş edilebilmektedir. VDK tarafından 2014 yılında gerçekleştirilen e-teftiş, Denetim Bilgi Sistemleri (DEBİS) adı verilen ve Vergi Daireleri Denetim Bilgi Sistemi (VEDEBİS), Saymanlıklar Denetim Bilgi Sistemi (SADEBİS) ve Milli Emlak Denetim Bilgi Sistemi (MİDEBİS) modüllerinden oluşan bir program aracılığıyla yürütülmüştür..
E-fatura Uygulaması
Türkiye’de 5 Mart 2010 tarihinden itibaren uygulamada olan e-fatura, veri format ve standardı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen, VUK gereği bir faturada yer alması gereken bilgilerin içerisinde yer aldığı, satıcı ve alıcı arasındaki iletiminin merkezi bir platform (GİB) üzerinden gerçekleştirildiği elektronik bir belgedir. E-fatura yeni bir belge türü olmayıp, kâğıt fatura ile aynı hukuki niteliklere sahiptir. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yönetilen e-fatura uygulamasında amaç; tek format ve standarda göre satıcı ve alıcı arasında güven, zaman ve maliyet tasarrufu sağlayan bir sistem oluşturmaktır. Bunun için yurt dışı uygulamaları incelenerek başarıya ulaşmış e-fatura işleyişleri dikkate alınmış ve Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından benimsenmiştir.
421 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında; asgari 10 Milyon TL brüt satış hasılatına (ciro) sahip olanlar, e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır.
E-arşiv Uygulaması
Çok sayıda belge üreten ve ürettikleri belgelerin ikinci nüshalarını kağıt ortamında saklamaları kendileri için ağır yük oluşturan mükelleflerin, düzenledikleri belgelere ait örnek nüshalarını elektronik ortamda arşivlemelerini sağlamak amacıyla Gelir İdaresi Başkanlığınca Elektronik Fatura Kayıt Sistemini (EFKS) de kapsayacak şekilde e-arşiv uygulaması geliştirilmiştir.
E-arşiv uygulaması Elektronik Fatura Kayıt Sistemini (EFKS) kullanan mükelleflere e-arşiv uygulamasına geçmek için bir yıl süre tanınmış ve ayrıca elektronik ticaret yapan ve belli bir ciro (2015yılı için 5 Milyon TL) rakamının üstündeki mükelleflerin de 01/01/2016 tarihi itibarıyla e-arşiv uygulamasına geçme zorunluluğu getirilmiştir.
E-defter Uygulaması
Elektronik defter uygulamalarının, gerek mükellefler, gerekse Vergi İdaresine sağlamakta olduğu avantajlar göz önünde bulundurularak, 2011 yılında 1 Sıra No.lu Elektronik Defter Genel Tebliği yayımlanmış ve bu tebliğ ile e-defter uygulamasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Ayrıca 2012 yılında yayımlanan 421 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de belli sektörlerde faaliyet gösteren mükelleflerin 2014 yılında e-defter uygulamasına geçme zorunluluğu getirilmiştir.
E-bilet Uygulaması
415 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile birlikte kara ve deniz yolu ile şehirlerarası ve uluslararası yolcu taşımacılığı faaliyeti kapsamında düzenlenen yolcu biletleri ile yolcu listelerinin elektronik ortamda düzenlenebilmesine, muhafaza ve ibraz edilebilmesine olanak sağlanmıştır.
Bu kapsamda 2014 yılı içinde 23.849.473 adet biletin elektronik ortamda düzenlenmesi sağlanmış ve bu yolla mükelleflere önemli maliyet avantajları sağlanmıştır.
